vrijdag 11 mei 2012

Henk en Liesbeth


Alleen de waarheid kan het onrecht tarten. De waarheid of de liefde.

Zouden Henk en Liesbeth er Albert Camus eens op na moeten slaan? Hoewel, Kies Spies, zoals Liesbeth Spies sinds kort door het leven gaat, lijkt die uitspraak wel te kennen. Zij heeft immers gezegd dat ze zaken heeft verdedigd waar ze met haar hart niet achter stond. Bij Eerlijk Helder Henk, zoals Henk Bleker zich nu profileert, valt geen herkenning te ontdekken. In zijn bierglas is niets helders te ontwaren, onder zijn gewauwel ligt een troebele substantie die hij niet langer bij de naam wil noemen.

De politiek bereidt zich voor op de verkiezingen. Spindokters zijn al volop aan het werk, websites worden gereserveerd: kiesspies.nl, eerlijkhelderhenk.be, sybrandredthetland.nu, doemeemetdiederik.nl, puursap.org, evenemielbellen.nl, lachmeemetmark.com, verandermetalexander.nl, geertisnietverkeerd.eu. En daarmee komt het dilemma van politici weer volop in zicht. Een partij die invloed wil uitoefenen moet groot (genoeg) zijn, en dat word je alleen als je veel mensen aanspreekt. De verleiding is groot om de hang naar macht te laten prevaleren boven inhoud en waardige principes. Veel politici lijken dit dilemma echter helemaal niet te ervaren. Ze leveren zich vol overgave uit aan mediaspecialisten en marketingdeskundigen die het onderbuikgevoel van de ontevreden of angstige kiezer weten te raken. Ze spinnen over tegenstanders. Wie de afgelopen maanden de voorverkiezingen in de Republikeinse partij heeft gevolgd weet tot welk bedenkelijk niveau dat kan leiden. P&W, DWDD en Nieuwsuur gaan gouden tijden tegemoet, interviews en debatten vol oneliners en beloften waarvan we allang weten dat die worden bijgesteld of vergeten.

Waarom accepteren wij dat gedrag van politici? Omdat politici een weerspiegeling zijn van de samenleving, van de kiezers dus? Omdat we hebben geaccepteerd dat waarheid ondergeschikt mag zijn aan persoonlijke en partijpolitieke belangen? Maken we onszelf daarmee niet collectief schuldig aan een gedogen dat de democratie op termijn meer ondermijnt dan de verwerpelijke gedoogconstructie met de PVV deed?

Liesbeth heeft als minister het boerkaverbod en het verbod op een dubbele nationaliteit met verve verdedigd. Eerder heeft ze als lid van de CDA-fractie vóór deze PVV-speeltjes gestemd. Nu het speelveld veranderd is zegt ze dat ze daar persoonlijk niet achter stond, haar hart ging niet mee, maar ze moest wel. Er was een groter belang mee gediend, zo zei haar hoofd. Welk belang? De macht om te kunnen regeren, haar perceptie van wat goed is voor ons land? Henk is een mediapoliticus die het volk graag bespeelt, een populist. Niemand ziet hem als Eerlijk en Helder, dat weet hij ook wel. En mocht dat laatste anders zijn, dan moeten we hem zeker ver van Den Haag houden, want een maatschappelijk leider zonder reflectie en zelfkennis is levensgevaarlijk.

In mijn recent verschenen roman Advocaat van de waarheid, die is toegestuurd aan ondermeer alle fractievoorzitters in de 2e Kamer, windt hoofdpersoon Thomas (een oud advocaat) zich op over zijn vriend Koen, een prominent politicus. Ze hebben het over het selectief omgaan met de waarheid, en Thomas bijt hem toe: “Naarmate je langer zo met de werkelijkheid omgaat, wordt het een gewoonte. Je ziet de waarheid misschien nog wel, maar neemt die niet langer serieus. Zoiets gaat vrij ongemerkt, het sluipt je leven binnen. En het blijft niet beperkt tot je werk, het gaat je zelfbeeld bepalen.”

Respectvol omzien naar elkaar is nog steeds geen vanzelfsprekendheid”, zegt Liesbeth op kiesspies.nl. “Geen vage woorden maar duidelijkheid, daar gaat het om”, zegt Henk op zijn website. Maar dergelijke statements verhullen de werkelijkheid niet, net zo min als liefde de waarheid verhult. Empathie en waarachtigheid zijn wezenlijke voorwaarden voor betrouwbaar maatschappelijk leiderschap, zeker in een tijd waarin de samenleving grote veranderingen doormaakt. Echte leiders staan voor kenbare overtuigingen, en ze hechten niet aan hun eigen positie. Laten we als kiezers de politiek daarop aanspreken, en daarmee het onrecht tarten van “op macht beluste draaiers”, zoals NRC-columnist Bas Heijne de beeldvorming rond politici benoemt. Laten we politici die het aangaat confronteren met, nogmaals Bas Heijne, “het deficit van hun eigen geloofwaardigheid”.